Rosellinia Kök Çürüklüğü Hastalığı (Rosellinia necatrix)

Türkçe ismi: Rosellinia Kök Çürüklüğü Hastalığı

Uluslararası yaygın isimleri: 

English: root rot, western white root rot of apple, white root rot of apple, white root rot of grapevine, white root rot of tea
French: blanc des racines de la vigne, blanc des racines des arbres fruitiers, pourridié de la vigne, pourridié des arbres fruitiers, pourridié laineux de l’artichaut, pourridié laineux de la vigne, pourridié laineux du mûrier, pourridié laineux du pommier
German: weiße Wurzelfäule: Apfel, Wurzelfäule: Tee, Wurzelfäule: Weinrebe, Wurzelschimmel
Spanish: mal blanco de las raíces de la vid, mal blanco de las raíces del manzano,podredumbre de las raíces de la vid, podredumbre de las raíces del manzano

Taksonomisi

Kingdom: Fungi
        Phylum: Ascomycota
               Subphylum: Pezizomycotina
                     Class: Sordariomycetes
                           Subclass: Xylariomycetidae
                                  Order: Xylariales
                                         Family: Xylariaceae
                                               Genus: Rosellinia
                                                      Species: Rosellinia necatrix

Nasıl bir mantardır ?

Fungusun tanımında patojenin miselleri önemlidir. Hifler bölmeli olup, bölüm yerlerinin armut gibi şişkin olması tipiktir. Misel örtüsü üzerinde zamanla sklerotlar oluşur. Sklerotlar çimlenince korenium tipinde konidioforlar ve uçlarında renksiz konidiler oluşur. Fungusun peritesleri yüzeysel, küre biçiminde koyu renkli olup, ostiolleri bulunur. Askosporlar uzun, tek hücreli, kahverengi-siyah ve 40×8 mikron boyutlarındadır.

Etmenin miselleri toprakta, özellikle hasta ağaçların bulunduğu bahçelerde uzun yıllar canlılığını sürdürür ve enfeksiyonlara neden olurlar. Hastalığın yayılmasında peritesyum ve askosporların hiçbir pratik önemi yoktur. Çoğu zamanda peritesyumlar oluşmaz. Hastalığın yayılmasında önemli olan fungusun miselleridir. Sulama suyu, sel ve yağmur suları ve toprak işlemesi hastalığın yayılmasında etkilidir.

Belirtileri nelerdir ?

Kök çürüklüğüne yakalanmış ağaçlardaki ilk belirti yapraklardaki sararmalardır. Yaprak sararmaları ağacın tümünde veya köklerdeki enfeksiyona bağımlı olarak ağacın bir yönünde olabilir. Sararma ve solgunluğun yanı sıra yapraklarda küçülmede dikkati çeker. Zamanla yaprakların kuruyup dökülmesiyle ağaçta normalden az yaprak kalır. Hasta ağaçlarda büyümede durgunluk ve geriye doğru ölüm söz konusudur. Meyve verimi ve kalitesi düşer, meyveler irileşmeden ve olgunlaşmadan dökülürler. Hasta ağaçların ince kökleri esmerleşip çürümüş ve kalın köklerde ve kök boğazında önceleri beyaz giderek koyulaşma, griye siyaha dönüşen misel tabakası oluşmuştur. Kökün kabuk kısmı kaldırılınca kabuk altında ağ şeklinde beyaz misel örtüsü görülür.

Hastalığa yakalanma açısından fidanlarla ağaçlar arasında farklılık yoktur; ancak fidan ve genç ağaçlarda hastalık daha etkilidir ve böyle fidanlar elle çekildiğinde topraktan kolayca çıkarlar.

Rosellinia kök çürüklüğü ağaçların kurumasına neden olduğundan ekonomik kayıp önemlidir. Polifag olan R.necatrix’ in özellikle Ege Bölgesinde incirlerde oluşturduğu zarar diğer meyve ağaçlarına oranla daha fazladır. Halk arasında incirlerde oluşturduğu zarar Kök uyuzu, fidanlarda oluşturduğu zarar Baş çürüklüğü olarak tanımlanmaktadır. Özellikle taban arazide ve sulanan incirlerde zarar büyüktür. Hastalık etmeni polifag bir fungustur. İncir, zeytin, bağ, turunçgiller, taş ve yumuşak çekirdekli meyve ağaçları ile orman ağaçları konukçularıdır.

 Mücadelesi

 Kültürel Mücadele

• Ağır ve su tutan topraklarda bahçe kurulmamalıdır.
• Toprakta fazla su birikmesine engel olunmalı, bunun için gerekirse bahçenin etrafına kurutma hendekleri açılarak fazla su akıtılmalı ve toprağın iyi bir şekilde havalanması sağlanmalıdır.
• Bahçeler sel sularından korunmalıdır; sel suları ile gelerek fidan ve ağaçların kök boğazlarında yığılacak toprak dağıtılmalı, böylece köklerin fazla derinde ve havasız kalması önlenmelidir.
• Sulama suyu ve gübre ağaçların kök boğazına değil tekniğine uygun şekilde taç izdüşümüne verilmelidir.
• Bulaşık bahçelerde ilkbaharda ağaçların kök boğazları ana köklere kadar açılarak yaz aylarında güneş ve hava almaları sağlanmalıdır.
• Kökleri tamamen çürüyen ağaçlar, toprakta hiç kök parçası kalmayacak şekilde derhal sökülmelidir. Hastalığın yeni bulaştığı ağaçlarda ise, çürüyen kökler sağlam kısma kadar temizlenmeli, kesilen köklerin üstüne rastlayan dallarda köklerle dengeyi sağlayacak şekilde budama yapılmalıdır. Bahçede hastalıkla bulaşık tüm kök ve kök parçaları toplanıp yakılmalıdır.
• Kök çürüklüğünden sağlam ağaçlara bulaşmasını önlemek amacıyla bahçede hastalığın bulaşık olduğu kısmın etrafına 1 m derinliğinde hendek açılmalı, toprağı bulaşık tarafa atılmalıdır.

Kimyasal Mücadele

Hastalığın belirlendiği her dönemde ilaçlama yapılabileceği gibi, ilkbaharda kültürel önlemlerin uygulanmasıyla birlikte ilaçlı mücadele yapmak daha uygun olacaktır.

Kimyasal ve kültürel mücadeleye geçebilmek için hastalığın görüldüğü bahçelerde ilkbaharda ağaçların dip kısımları açılarak kök ve kök boğazları incelenir. Kökleri tamamen çürümüş olan fidan ve ağaçlar sökülmeli, hasta kısımlar kendi çukurunda yakılmalıdır. Daha sonra bu çukurlara m³’ e 3 kg hesabıyla sönmemiş kireç atılmalı veya % 35’lik karaboya eriği ile bolca sulanıp kapatılmalıdır. Ağaçların söküldüğü kısımlara en az 1-2 yıl fidan dikilmemelidir.

Hastalık yeni başlamışsa, ağaçların kök boğazları açılarak çürümüş kısımlar sağlam kısma kadar temizlenmeli ve temizlenen yara yerlerine 750 gr Ardıç katranı+250 gr Göztaşı karışımı sürülmeli veya 2-5kg karaboya dökülerek toprakla kapatılmalıdır. Hastalıkla bulaşık bahçelerde, sağlam ağaçları korumak amacıyla ağaçların diplerine m²’ye 10 litre ilaçlı su gelecek şekilde %5’lik karaboya veya %1’lik göztaşı eriyiklerinden biri uygulanmalıdır.