Kestane Hortumlu Böceği (Curculio elephas)

Kestanenin Türkiye’de yıllık yaklaşık 63 bin ton üretildiğini ve bir kestane ağacı kerestesinin yaklaşık 500 yıl kadar dayanabildiğini biliyor musunuz ? 

Nasıl bir böcektir ve yaşamı nasıl olmaktadır ?

Kestane hortumlu böceği (Curculio elephas) erginleri gri sarı veya kızılımsı gri renktedir. Vücut uzunluğu 6-11 mm’dir. Hortum dişilerde vücut uzunluğu, erkeklerde ise yarısı kadardır. Larvalar, krem beyazı renkte, bacaksız ve 7-12 mm boyundadır.

Kışı toprakta larva döneminde geçirir, ilkbaharda pupa olurlar. Marmara Bölgesi’nde nisan ortasından mayıs sonuna kadar erginler çıkar. Bu esnada meşe palamutları ve kestane meyveleri olgunlaşmaya başlamadığından bir süre civardaki bitkilerle beslenirler. Meyveler olgunlaşmaya başlayınca, genellikle ağustosta dişiler palamut ve kestane meyvelerinde, meyve etine doğru hortumlarıyla açtıkları delikten içeriye 1-3 yumurta koyar. Meyve geliştikçe delik kapanır. Bir meyveye birden fazla dişi yumurta koyabilir. Bir dişinin bıraktığı yumurta sayısı ortalama 20 kadardır. Yılda bir nesil vermektedir.

Larva meyve içerisinde düzgün galeri açarak beslenir. Aynı dönemde Cydia splendana Hbn.’nın larvaları da, meyvelerde bulunmaktadır. Bunun galerileri daha düzensiz olduğu gibi granül şeklindeki kahverengi pisliklerini galerilerde bırakırlar. C. elephas‘da ise pislikler beyaz renkli ve daha incedir. Gelişmesini tamamlayan larva, fazla düzgün olmayan 3-4 mm çapında bir delik açarak meyveyi terkeder. C. splendana’da ise delik çapı 1.5 mm kadardır.

Bu zararlı ile nasıl mücadele edebiliriz ?

Larvanın meyveyi terkettiği dönem hasat zamanına rastlamaktadır. Genellikle hasat edilip, “gömü” denilen yerlere yığılarak, pazarlanıncaya kadar buralarda bekletilen meyvelerden larvalar çıkmakta, buradan toprağa geçerek 8-10 ay burada kalmaktadır. Bu sebeple, mücadelede kültürel tedbirler önem taşımaktadır.

Bu amaçla kültürel olarak;

1-Kestane işleme evlerinde ve bahçelerde kurtlu meyveler imha edilmelidir.

2-Kestane işleme evlerininin tabanının beton, duvarlarının da iyi sıvanmış olmasına dikkat edilmelidir.

3-Gömü yerleri özellikle haziran içerisinde sık sık çapalanarak, çıkan kurtlar öldürülmelidir.

4-Gömü yerlerinin tabanı ile çevresi 10-20 cm yükseklikte beton yapılmalı, beton üzerindeki kurtlar toplanarak imha edilmelidir.

5-Meyvelerde bulunan kurtların tamamının toprağa inmesi için, meyveler gömülerde en az 1.5-2 ay bekletilmelidir.

Biyolojik mücadelesi var mı ?

Biyolojik mücadelesi olarak bir çok araştırma yapılmıştır. Özellikle bu tür için entomopatojen nematodlar var ama yapılan araştırmalar çok entresandır bu nematodlara direnç gösterebilmektedir. Yapılan deney sonuçlarına göre %40-%50 başarı sağlanabilmiştir. Aslında bu oran iyi gözükebilir ama yetmiyor diğer %50 kısımlık zarara kimyasal kullanmak zorunda kalınca biyolojik mücadelenin bir anlamı kalmamaktadır. O yüzden %98-100 başarı sağlanabilmesi için araştırmaya devam edilmektedir. Biyolojik olarak uygun bir preparat şu aşamada tavsiye edilemez.

Kimyasal mücadelede olarak;

Gömü zemini beton yapılmamışsa, gömü toprakları hasattan hemen sonra çapalanıp düzeltilmeli ve endosülfan ile ilaçlanmalıdır. İlacın karıştırılacağı su, toprağın 30 cm derinliğine işleyecek miktarda (takriben 5-8 litre) olmalıdır. İlaçlı su süzgülü bir kova yardımıyla gömü toprağının her tarafına eşit olarak dağıtılmalı ve ürün hemen ilaçlı toprağa yığılmalıdır. Bu ilaçlamadan 20-25 gün sonra gömüde ki yığın nemlendirilirken, aynı ilaç aynı miktarda nemlendirme suyuna katılarak uygulanmalıdır. Gömü çevresinde taş veya beton duvar varsa, bu kısımların da ilaçlanması yararlı olur. Şu an için % 30 Thiacloprid etki maddeli ilaç (Bakanlık tarafından 07.10.2018 tarihine kadar geçici tavsiye verilmiştir.) kullanılabilmektedir.