Alternaria Yaprak Leke Hastalığı
Alternaria yaprak lekesi pamukta en yaygın olarak görülen yaprak hastalığıdır ve hemen hemen pamuk yetiştirilen her yerde bu hastalıkla karşılaşılır. Pamukta Alternaria yaprak leke hastalığına neden olan üç tür saptanmıştır. Bunlardan
- Alternaria gossypina’nın Afrika’da
- Alternaria macrospora’nın Bütün dünyada
- Alternaria alternata’nın Bütün dünyada yaygın olduğu bildirilmiştir .
Hastalığın ilk belirtileri yeni toprak yüzeyine çıkan fidelerin kotiledon yapraklarında leke şeklinde görülür. Fungus kotiledon ve uç sürgünleri enfekte ettiğinde fide yanıklığına neden olabilir. Bu devre hastalığın en tahrikar devresidir. Kotiledonlarda küçük kahverengi dairesel lekeler oluşur. Bu lekelerin etrafı mor (ebruvani, eflatun) bir renk kuşağı ile çevrilir. Uygun şartlar altında hastalık gelişir ve lekelerin büyüklüğü 10 mm çapına ulaşır. Hassas çeşitlerde lekelerin birleşmesiyle daha büyük lekeler meydana gelir ve kotiledonlarda dökülmeye neden olur. Bitkiler yapraklarla iyice kaplandığında kotiledondaki lekelere benzer lekeler alt yapraklarda da görülür. Yeşil yapraklardaki lekelerin etrafındaki mor renk halkası daha belirgin olarak göze çarpar. Daha yaşlı yapraklarda lekelerin nekrotik merkezinde konsantrik(iç içe geçmiş halka) lekeler daha da belirginleşir. Bazen birkaç leke birleşerek daha büyük nekrotik alanlar göze çarpar. Üst yapraklardaki şiddetli enfeksiyon olgunlaşma öncesi defoliasyona neden olur. Fakat bu durum sadece yüksek derecede hassas olan çeşitlerde görülür. Rutubetli şartlarda nekrotik doku, fungusun sporlasyonu sonucu soba isine benzer siyah bir görünüm alır. Bu siyah görünüm, sporlasyon sonucu oluşan fungusun konidilerinin siyah renkte olmalarının bir sonucudur. Hastalıklı yapraklar üzerinde oluşan bu konidiosporlar değişik yollarla etrafa yayılarak yeni enfeksiyonları başlatırlar. Aynı zamanda fungusun uygun olmayan koşulları ( kışı) geçirmesinde de bu sporların rolleri vardır. Çünkü fungus hastalıklı bitkilerde misel ve spor formunda kışı geçirir. Bir bitkide oluşan bir hastalığın Alternaria’dan kaynaklanıp kaynaklanmadığı da, yine fungusun konidiosporlarının özellikleri mikroskoptan incelenerek anlaşılmaktadır. Çünkü Alternaria spp.’i enine ve boyuna bölmelere sahip olan konidiosporları ile diğer funguslarınkin den farklılık gösterirler.
Mücadele
Kültürel Mücadele
- Hastalıklı bitki artıkları ve kendi gelen bitkiler yakılarak veya derince toprağa gömülerek tamamen ortadan kaldırılmalı,
- Özellikle fide enfeksiyonunu önlemek için aynı tarlaya üst üste 2 yıl pamuk ekimi yapılmamalı,
- Enfekteli bitkilerden elde edilen tohumların 1 yıl sonraki ekimlerde kullanılmasından sakınılmalı,
- Bitki stres koşullarına maruz bırakılmamalı, düzenli sulama ile nem stresinden bitkiyi korumalı. Özellikle çiçeklenme döneminde bitki su stresine sokmamalı,
- Toprak verimliliğini arttıracak şekilde dengeli gübreleme yapılmalı. Özellikle potasyum noksanlığı söz konusu ise bu eksiklik hemen giderilmeli,
Dayanıklı çeşit tercih edilmeli. Pamuk çeşitleri arasında Alternaria’ya karşı dayanıklılık bakımından oldukça değişkenlik vardır. Örneğin kültür çeşitleri arasında Gossypium barbadense en çok hassas olanıdır. Gossypium hirsutum’un bazı çeşitleri dayanıklı bulunmuştur. G. arboreum’un bazı çeşitlerinin yüksek düzeyde hassas, bazı çeşitlerinin ise dayanıklı oldukları gözlenmiştir.
