Patateste Sclerotinia Beyaz Çürüklüğü Hastalığı

Beyaz çürüklük hastalığına neden olan Sclerotinia sclerotiorum pek çok bitkiyi enfekte eder. En iyi bilinen konukçuları marul, legümenler ve kolzadır. Bazı zamanlar beyaz çürüklük patates bitkisinde de ekonomik zararlar yapar. Bu hastalık devamlı olarak patates yetiştiriciliğinin yapıldığı yerlerde özellikle nişastalık patates çeşitlerinde görülür. Hassas çeşitler yetiştirildiğinde hastalıktan dolayı meydana gelen zararda büyümektedir. Sclerotinia sclerotiorum’ a ilaveten S. minor da beyaz çürüklüğe neden olur.

Belirtileri nelerdir ?

Yaprak sapında açık yeşil suda ıslatılmış gibi lekeler oluşur. Lekeler hafif çökük oval ve sapa doğru genişleyerek uzanırlar lekelerin merkezleri beyaz renktedir. Rutubetli şartlarda enfekteli yaprak ve gövde lekelerinde pamuksu miselyum gelişir. Bu miselyum gövdelerin iç kısımlarında da gelişir. Miselyumların arasında siyah sklerotlar meydana gelir. Bu sklerotlar başlangıçta açık renkli daha sonra siyah renge dönerler. Büyüklükleri 0,5 – 1,5 cm arasında değişir. Uzun süre devam eden nemli koşullarda gövdenin dış kısmında gelişen miselyum içerisinde de sklerotlar oluşabilir. Hastalıktan etkilenen bitki gövdesi başlangıçta sarımsı bir renge dönerler. Daha sonra gövdede öz boşluğu meydana gelir ve gövde odunumsu – kağıtımsı bir görünüm alır. Sonuçta enfekteli gövdede belirgin açık beyaz bir renk göze çarpar. Lekelerin oluştuğu yerlerden çoğunlukla gövdede kırılmalar kopmalar meydana gelir.

Hastalıktan yumrular nadiren etkilenir. Etmenin enfeksiyonuna maruz kalan yumrularda sulu beyaz çürüklük meydana gelir. Çürük yumrularda yenilebilir kültür mantarının kokusuna benzer bir hoş koku hissedilir. Yüzeysel olarak etkilenen doku daha sonra siyahlaşır. Fakat bu siyahlaşma yumruda daha derine işlemez. Etkilenen doku üzerindeki kabuk parşömen kâğıdına benzer ve kabuğun altında ve üstünde sklerot barındıran miselyum örtüsü meydana gelir.

Fungusun (mantarın) Hayatı nasıldır ?

Fungusun hayatında sklerot önemli rol oynar. Fungus canlı hasta bitkilerde veya hastalıklı bitki kalıntılarında aktif miselyum halinde, ya da sklerot formunda bir yıldan diğer yıla geçisi gerçekleştirir. Sklerot halinde kışlama özellikle iklimi soğuk olan yerlerde önemlidir. Sklerotlar tarla toprağında 7-10 yıl canlılığını korurlar. Fakat çok nemli ve ıslak topraklarda bir yıldan fazla dayanamazlar. Sklerot çimlenmesi iki şekilde olur: ya aktive kazanıp miselyum oluşturur, ya da apotesyum oluşumu ile sonuçlanan bir dizi olayı başlatır.

Apotesyumun meydana gelebilmesi için sklerotun belli bir istirahat dönemini tamamlaması ve en önemlisi de belli bir hava değişimi şokuna maruz kalmış olması gerekir. Bu nedenle sklerot ilkbahar ve yaz başlarında çimlenip apotesyum oluşturabilir. Önce sklerot üzerinde bir veya daha çok sayıda ince-uzun ( dikiş iğnesi gibi) uzantılar meydana gelir. Bunların ucunda huni şekilli 1 – 2 cm çapında apotesyum meydana gelir. Bunların rengi parlak kahverengiden portakal rengine kadar değişebilir.

Apotesyumlar da askus denilen keseciklerde oluşan askosporlar uygun hava şartlarında olgunlaştıklarında apotesyumlardan dışarı çıkarlar ve rüzgârla etrafa yayılırlar. Sporların tabiata yayıldığı nemli peryotla beraber şiddetli rüzgâr, dolu zararı meydana gelirse bu durumda pek çok bitki gövdesi enfekte edilir ve olgunlaşmadan önce bu gövdeler ölebilirler. Toprağın yoğun olarak sklerotlarla bulaşık olması durumunda çoğunlukla sklerotlar direkt olarak enfeksiyonu başlatırlar.

Mücadele

Kültürel Mücadele

-Normal şartlarda toprakta canlılığını uzun süre koruyan sklerotlar 5 haftalık su altında bırakma ile öldürülebilirler.

-Konukçusu olmayan bitkilerle en az 3 yıl münavebeye yer verilmeli,

-Hastalıklı bitki artıkları ve yumrular imha edilmeli,

-Yabancı ot mücadelesi iyi yapılmalı,

-Toprakta fazla nem birikimini önlemek için tarla drenajı iyi olmalı,

-Hava neminin yükselmesine yol açan yağmurlama sulamadan kaçınılmalı,