Kabakgillerde Külleme Hastalığı

Hastalık etmenlerini kısaca tanıyalım:

İki farklı etmeni vardır;

• Golovinomyces cichoracearum (Syn: Erysiphe cichoracearum)
• Podosphaera fuliginea (Syn: Sphaerotheca fuliginea)

Dünya genelinde yaygın olan bu iki mantarın kuvvetli istila gücü, yaprağın aktifliğini azaltır. İlaçlama yapılmadığı takdirde bitkide verim ve kalite düşmektedir. Bu mantarların hangi formda yaşamlarını devam ettirdikleri tam anlaşılmış değildir. Bunların bir yıldan diğer yıla hastalığı taşıdıkları henüz ortaya konulabilmiş değildir. Kaldı ki, bu mantarlar yaprak lekelerinde çok az görülürler. Hastalık etmenleri konidi (Eşeysiz spor) formunda erken ürün ile devamlılığı sağlanan ikinci ürün veya etmenlerden birisine veya diğerine konukçuluk eden diğer bitkilerle yaşamını devam ettirebilmektedir.

Açık tarla şartlarında rüzgâr, kapalı şartlarda (Sera vb.) hava cereyanı bu mantarın üreme hücreleri olan konidilerin dağılımını sağlar. Bazı böceklerde taşıyıcı olarak görev üstlenirler. Kabakgillerde hastalık yapan pek çok mantar etmenin aksine, bu külleme etmenleri hastalığı başlatmak için bitkiler üzerinde bir çiğ tabakasının oluşmasına ihtiyaç duymazlar. Aksine konidi bir su tabakasıyla temas ettiğinde gelişme bir dereceye kadar engellenir. Bu gerçek, havanın nemli olduğu şartlarda külleme hastalıklarının sınırlanmasının izahıdır. Bunların gelişmesinde ortam sıcaklığı sınırlayıcı bir faktör olmayıp, optimum sıcaklık 23–26^oC olmakla birlikte, 10–35^oC arasında da gelişmesini sürdürebilir. Bunların gelişme dönemi kısmen kısa olup, bulaşmadan sonra küllemeli lekelerin ortaya çıkışı arasında 7 güne ihtiyaç vardır.

İki türün yıl içinde dağılımı, bölgeye ve bitki türüne, muhtemelen farklı iklim şartlarına göre değişir. Golovinomyces cichoracearum bulaşmaları, bu türün yağışlı şartlara daha tolerant olması nedeniyle, kapalı şartlarda daha çok olmak kaydı ile daha erken dönemde meydana gelmektedir. Kurak şartlarda ise Podosphaera fuliginea daha hakimdir. İyi havalandırılan kapalı şartlarda ve yaz mevsiminde açık şartlarda daha aktiftir.

Bu hastalığın belirtileri nasıl olmaktadır?

Beyaz, tozlu mantari gelişme her iki yaprak yüzeyinde, yaprak sapı ve gövde üzerinde gelişir. Gelişme çoğunlukla konidi olarak adlandırılan eşeysiz üreme sporlar ile olur. Hastalık belirtileri ilk olarak taç yaprakları, gölgeli yapraklar ve yaprak alt yüzeylerinde gelişme gösterir. Sarı lekeler fungal gelişmenin olduğu yüzeyin arka tarafından görülmektedir. Yaşlı bitkiler ilk olarak etkilenir, bulaşma olan yapraklar genellikle solar ve kururlar. Hastalıktan dolayı bitkiler erken olgunlaşmaya maruz kalabilir. Kleistothecium (dayanıklı ve eşeyli üreme organı)  koyu kahve renkli, küçük yapılardır, bu sporlar hastalığın ileri dönemlerinde bitki artıkları üzerinde görülür.

Bu hastalık için yapılacak tedbirler nelerdir?

• Özellikle seralarda hastalığın gelişme sıcaklığı konusunda dikkat edilmelidir.
• Hastalığa dayanıklı çeşitlerin tercih edilmesi gerekmektedir.
• Hastalık zarar eşiğini geçtiği takdirde en son çare 200 g/l Tebuconazole + 120 g/l Azoxystrobin (100ml/100 lt suya) etken maddeli ilaç kullanılabilir.