Arpada yaprak leke hastalığı (Rhynchosporium secalis)

Hastalığın Taksonomisi:

Kingdom: Fungi 
     Phylum: Ascomycota
          Subphylum: Pezizomycotina 
               Class: Leotiomycetes 
                    Order: Helotiales 
                         Genus: Rhynchosporium (anamorphic genus)  
                              Species: Rhynchosporium secalis 

Uluslararası yaygın kullanılan isimleri: 

English: leaf blotch of cereals, scald of cereals 
French: rhynchosporiose de l’orge , rhynchosporiose du seigle , tache pâle de l’orge , tache pâle du seigle 
German: Blattdürre: Getreide , Blattfleckenkrankheit: Gerste 
Spanish: mancha foliar de los cereales, rincosporiosis de los cereales 

Hastalık hakkında genel bilgi:

Serin ve nemli bölgelerde yetiştirilen zarar yapar. Türkiye de İzmir yöresinde kışlık arpalarda ortaya çıkar. Bunun için İzmir de kış boyunca devam eden bulaşmalar sonucu hastalık Mayıs-Haziran ayları sonunda azami noktasına ulaşır. Yaz sıcaklarının başlaması ve arpaların hasadıyla beraber hastalık ortadan kalkar. Koşulların uygun olduğu durumlarda etmen ciddi zarar yapmaktadır.

Konukçuları nelerdir ?

Arpadan başka çavdarı da hastalandırabilir. Bununla beraber bazı yabancı otlarda patojene konukçuluk yaparlar.

Simptomları (Belirtileri) nelerdir ?

• Arpanın yaprakları ve gövdesi üzerinde 0.5-2 cm uzunluğunda lekeler olgunlaşınca kenarları kahverengi bir sınırla çevrilidir.
• Lekelerin merkezi kısımları saman sarısı rengini alır.
• Gövdelerdeki lekeler daha dar ve uzundur. Lekeler önce alt yapraklarda başlar. Buradan yukarı doğru yayılır.
• Şiddetli enfeksiyonlarda yaprak dökülmelerine sebep olur.

Fungusun mikroskobik özellikleri nelerdir ?

Etmenin miselyumu renksiz, bölmeli, ve iplik biçimindedir. Konidiler renksiz, bir bölmeli, silindirik ve uç kısımları kıvrıktır.

Rhynchosporium secalis– Konidilerin görünümü

Fungusun yaşamı nasıldır ?

Hastalıklı yapraklarda oluşan lezyonlarda subkütikular miseliyal stromata oluşur. Bu oluşan stromatalar yapraklarla birlikte ölü veya canlı yaprak dokusunda kışı geçirir. Stromata içinde ki miseller canlıdır. Bunların üzerinde ilkbaharda konidiler teşekkül eder. Bu konidiler hastalığın primer inokulum kaynaklarıdır. Yağmur ve rüzgarla etrafa yayılırlar. Patojen bitkiye direk penetrasyon yoluyla giriş yapar. Dokuya girdikten sonra kütikula altında miseliyal bir stromata oluşur. Daha sonra kütikula yırtılarak lezyonlar meydana gelir. Bu lekelerin üzerinde hastalığın sekonder yayılmasını sağlayan konidiler meydana gelir. Kuraklık ve yüksek sıcaklık konidi çimlenmesini durdurur. Azami konidi çimlenme sıcaklığı 28 ºC’dir. Bazı çalışmalarda sonbahar da geç ekilen arpaların hastalığa çok az yakalandıkları tespit edilmiştir. Erken sapa kalkanlarda zarar yine az olur. Yazlıklarda ise hemen hemen hastalık hiç görülmemektedir. Buda bize hastalığın serin kış koşullarının hüküm süreceği yerlerde zararlı olacağını göstermektedir.

Rhynchosporium secalis – Fungusun hayat çemberi

Mücadelesi

• Hastalıklı bitkiler yok edilmeli.
• Münavebe yapılmalı. Bunun için 1 yıllık münavebe yeterlidir. Çünkü stromatalar düşük sıcaklığa çok hassastır.
• Yabancı ot mücadelesi yapılmalıdır.
• Dayanıklı çeşitler kullanılmalıdır.

Eğer hastalık ilkbaharda yoğunluk gösterirse bu gibi durumlarda bitkiler sapa kalkmadan önce Triazol grubu fungisitlerle ilaçlanmalıdır. Hastalığın tohuma geçmesi söz konusu ise tohum ilaçlaması da yapılmalıdır. Bu hastalık için biyolojik mücadele bulunmamaktadır (henüz). Son zamanlarda geliştirilen dayanıklı çeşitler bu hastalıkla mücadele edebilmektedir.             

 Hastalık Hakkında Tanımlayıcı Fotoğraflar